Nie sądziłam nigdy, że los rzuci mnie aż tak daleko od Polski i do tak pięknego kraju jak Malezja. Zaledwie wiedziałam dotąd, gdzie w przybliżeniu szukać jej na mapie a tu – skierowane do mnie zaproszenie najpierw na rozmowę z przedstawicielami uniwersytetu z Kuala Lumpur tu w Warszawie, a potem zaproszenie od dziekana wydziału Lekarskiego USIM (University Saint Islam Malaysia) i moja szybka decyzja i oto po dwudziestu godzinach podróży znalazłam się w tak odległym zakątku globu. Zaproszenie dostałam jako visiting profesor. Jestem tu niespełna dwa miesiące, ale wrażeń różnych mam wiele, a ponieważ nie chcę ich zatrzymywać tylko dla siebie postanowiłam podzielić się nimi z Wami. Może przed opowieścią o mojej pracy, spotkanych ludziach, urokach stolicy, spróbuję wam przypomnieć, zanim same otworzycie atlas, kilka danych o miejscu, w którym teraz żyję.
Malezja
Jest to kraj niezwykły, położony w Azji południowo-wschodniej. Zajmuje dwa niezależne regiony tzw. Malezję Półwyspową i północną część wyspy Borneo. Podobnie jak Wielka Brytania Malezja jest królestwem parlamentarnym. Stanowi ona federację 13 stanów i 3 terytoriów federalnych, usytuowanych częściowo na półwyspie, a częściowo na wyspie Borneo. Malezję zamieszkuje ponad 27 mln mieszkańców. W każdym ze stanów panuje sułtan lub gubernator, którego urodziny są świętem państwowym w danym stanie. Wśród obchodzonych świąt jest: Nowy Rok (1.01) i Chiński Nowy Rok (23.01 i 24.01), Święto Pracy (1.05), urodziny króla (2.06), Święto Niepodległości (31.08), Święto Deepavali lub Diwali (13.11) i Boże Narodzenie (25.12).
Od 1511 r. tereny obecnej Malezji były pod panowaniem portugalskim, od 1641 pod panowaniem holenderskim. Od XVIII w Malezja jest kolonią brytyjską, a 1941 r. przez 3 lata była pod okupacją japońską. Ogłoszenie niepodległości odbyło się 31 sierpnia 1957 r. w Kuala Lumpur, na placu Merdeka. W 1963 r. do Malezji przyłączyło się Sarawak, Sawah (Borneo) i Singapur, który następnie w 1965 r. odłączył się i stał się od tego czasu państwem-miastem.
Najliczniejszą etnicznie grupą są Malajowie stanowiący 65% mieszkańców, Chińczycy stanowią ok. 25%, Hindusi ok. 8%. Głównym wyznaniem jest islam, który jest religią monoteistyczną, a pod względem liczby wyznawców, drugą po chrześcijaństwie, ale katolicy stanowią tam zaledwie 2-5% ludności (w zależności od źródeł).
W mieście Kuala Lumpur jest wiele meczetów, a śpiewny głos muesinów wzywa pięć razy w ciągu dnia na modlitwę, także mieszkańców mojego hotelu. Wszędzie są też specjalne miejsca do modlitwy: na uczelni, na której pracuję, w pobliskim parku, w hotelu, w ogrodzie botanicznym, w supermarketach… Meczety widać w wielu miejscach, np. na rozległym kampusie politechniki, gdzie byłam na konferencji. Jest też w Kuala Lumpur meczet narodowy (Masjid Negara), wybudowany w 1960 r., a mogący pomieścić ponad 8 tys. wiernych, w centrum miasta jest wielki meczet Masjid Jamek. Przed zwiedzaniem wszyscy niestosownie ubrani odziewani są w długie fartuchy, a kobiety w chustki. Dla tutejszych kobiet zewnętrzną oznaką przynależności do religii muzułmańskiej jest strój zakrywający ręce i nogi: obowiązkowym elementem tego stroju jest nakrycie głowy specjalną chustą (tudung), w zależności od odłamu religijnego, zakrywającą tylko włosy lub całą twarz z niewielką szparą na oczy. Tak ubrane kobiety, z zakrytymi rękami i nogami i w chustach na głowie kapią się w hotelowym basenie. Często również mężczyźni kąpią się w spodniach i podkoszulkach.
Ramadan
Miesiąc postu zwany ramadanem rozpoczyna się pod koniec lipca. W tym czasie muzułmanie nie jedzą i nie piją od wschodu do zachodu słońca. Z obowiązku postu zwolnione są osoby w podeszłym wieku, karmiące matki, post nie obowiązuje kobiet w czasie miesiączki, ale wymagane jest jego przedłużenie o ten czas. Podobnie w innych sytuacjach, gdy ktoś z jakiejkolwiek przyczyny nie mógł dotrzymać postu, to powinien przedłużyć jego czas o liczbę dni, w których nie pościł. Małe dzieci od 6-7 roku życia są uczone postu i początkowo nie jedzą przez pół dnia, a w miarę jak stają się starsze, czas niejedzenia w ciągu dnia ulega wydłużeniu.
Okazuje się także, że chorzy na cukrzycę zwykle odwiedzają przed ramadanem swojego lekarza domowego, który na czas postu zmienia im dawkowanie leków, tak by dawki zarówno leków doustnych, jak i insuliny dostosować do innego sposobu odżywania się w tym okresie.
Msza św. w katedrze
Zwykle w niedzielę jeżdżę na Mszę św. na godz. 10.30, do katedry św. Jana. Kościół jest duży, ale jeśli ktoś się spóźnia to miejsc do siedzenie już nie ma. W czasie nabożeństwa, bardzo aktywni są świeccy. Odświętnie ubrani, przepasani szarfami, nie tylko zbierają do worków na długich kijach pieniądze, ale rozsadzają stojących. Wielu świeckich rozdaje także Komunię św., do której wstaje się kolejno, ławkami, na zaproszenie kogoś z pilnujących porządku. Na obu bocznych ścianach i po obu stronach ołtarza są ekrany z wyświetlanymi tekstami.
Tak jak wszędzie, także w katedrze, wielka różnorodność ludzi. Obok kobiety o wyraźnie chińskiej urodzie, w pięknym kolorowym hinduskim sari, stoi Murzyn w spodniach i koszuli z przezroczystego materiału, w duże kolorowe fioletowo-różowe wzory, nałożonej na białą bieliznę, dalej Murzyn ustrojony dużą ilością biżuterii i czarnymi kolczykami w uszach, pan w średnim wieku w jarmułce na głowie i w koszulce z napisem Bóg jest Żydem, i jak zawsze dużo rodziców z małymi dziećmi. A przed kościołem stoją biedne stragany z jedzeniem, żebracy, policjanci kierujący ruchem i wielka liczba samochodów.
Wieże
Najbardziej charakterystycznymi obiektami w Kuala Lumpur są – wieża telewizyjna KL Tower i Twin Tower lub inaczej Petronas Tower.
Wieża telewizyjna jest położona na wzgórzu porośniętym dżunglą, można oczywiście wjechać na to wzgórze wygodną jezdnią, ale można też wspiąć się ścieżką przez las. Po drodze niezwykle rośliny, niektóre opisane na tabliczkach, tak jak np. rafflesia, występująca tylko w dżungli na terenach Malezji, na Sumatrze, na Filipinach i na Javie, nie ma prawdziwych korzeni ani liści, jest pasożytem. Rafflesia arnoldi, (nazwana tak na cześć jej odkrywcy dr Josepha Arnolda, a także organizatora wyprawy w 1821 r., w czasie której roślina została odkryta na Sumatrze, gubernatora Stamforda Rafflesa). Rosnąca przy ścieżce roślina charakteryzuje się największymi na świecie kwiatami, których średnica może dochodzić do 1 m, a masa do 11 kg. Niestety czas życia kwiatów wynosi tylko ok. 5 dni i akurat ich nie było, ale to może nie tak znowu źle, ponieważ, jak pisał o niej jeden z badaczy, charakteryzuje się niebywałym smrodem, który można porównać do zapachu padliny w stadium zaawansowanego rozkładu.
Przed wejściem na teren wieży mały skansen, kilka domków o charakterystycznym dla poszczególnych regionów Malezji wyglądzie. Na samej wieży na wysokości 276 m jest taras widokowy, piętro wyżej – restauracja, jeszcze wyżej – stacje radia i telewizji.
Twin Towers to właściwie dwie wieże zbudowane w samym centrum miasta mają 452 metry wysokości każda. Pomiędzy wieżami na wysokości ok. 170 m (41 i 42 piętro) jest Skybridge, łączący obie wieże i dostępny dla turystów. Na co dzień głównie służy pracownikom znajdujących się tu biur, dlatego liczba turystów wpuszczanych tam jest ograniczona. W środku poza biurami, które zajmują większość przestrzeni w wieżach, mieszczą się sklepy wszystkich chyba światowych i słodyczami, bardzo drogi sklep spożywczy, a ponadto znana w świecie – filharmonia. Tuż obok Twin Tower znajduje się 20 hektarowy park z ok. 2000 tys. drzew 60-80 letnich i z wieloma fontannami, które tworzą z wody różne kształty, zmieniające się co kilka minut. Jedno z występujących tu drzew to sandałowiec wykorzystywany do budowy domów, a także w przemyśle kosmetycznym i w medycynie. Nieco dalej pięknie przygotowany plac zabaw dla dzieci, na którym największym zainteresowaniem, przy temperaturze ok. 36-38 st C, cieszyły się sadzawki, w których mogą się kąpać tylko dzieci. Nieco dalej znajdują się budynki Convention Center, w podziemiach którego mieści się niezwykłe akwarium z żółwiami, rekinami, wielkimi płaszczkami i wieloma gatunkami innych ryb. Akwarium zwiedza się, przejeżdżając ruchomym chodnikiem w szklanym tunelu, a nad głową i obok całkiem blisko pływają wielkie stwory.
Niezwykłością Kuala Lumpur jest różnorodność ras, strojów, religii. Spotkać tu można zarówno skąpo ubraną młodzież, jak i starannie zakryte kobiety z widocznymi tylko oczami, albo okularami i młodzież lub starszych w strojach narodowych, a dzieci szkolne w tradycyjnych tutejszych mundurkach. W mieście częste są akcje angażujące i młodzież i starszych tak jak ta, którą właśnie organizowano – przeciwko narkotykom, które stanowią tutaj wielkie zagrożenie.
O ogrodach i parkach oraz o studenckim obozie opowiem już w następnym numerze.
Anna Doboszyńska
Pulmunolog i alergolog